پل ورسک کجاست؟ | تاریخچه + مراحل و مصالح ساخت

پل ورسک، به عنوان یکی از زیباترین و مشهورترین پل‌های تاریخی ایران و شاهکارهای مهندسی کشور، برای تردد قطار به‌سمت شمال کشور ساخته شده است. این پل در مدت دو سال، از آبان ۱۳۱۳ تا اردیبهشت ۱۳۱۵، به ثبت ملی رسید.
موقعیت این پل در مسیر راه‌آهن سراسری تهران-شمال قرار داشته و در جنگ جهانی دوم نقش حیاتی داشت؛ بدون وجود این پل، نتیجهٔ جنگ ممکن بود کاملاً متفاوت باشد.

معرفی پل ورسک سوادکوه

پل ورسک، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پل تاریخی ایران، در دره ورسک و بین دو کوه عباس‌آباد واقع شده. با ارتفاع ۲,۱۴۰ متری بالاتر از سطح دریا و ۱۱۰ متر از ته دره، در کتاب رکورد‌های گینس ثبت شده است. این جاذبه دیدنی سوادکوه، با زیبایی طبیعت کوهستانی البرز، گردشگران را به خود جذب می‌کند و بهار و تابستان بهترین زمان برای بازدید از آبشار ورسک به‌شمار می‌آید.

ارتفاع پل ورسک: ارتفاع ۲,۱۴۰ متری بالاتر از سطح دریا و ۱۱۰ متر از ته دره

پل ورسک کجاست؟مسیر دسترسی

پل ورسک سوادکوه یکی از جاذبه‌های دیدنی استان مازندران است که در روستای ورسک، شهرستان سوادکوه قرار دارد. این پل در مسیر راه‌آهن شمال کشور و روی دره‌ ورسک (عباس‌آباد) ساخته شده و با زیبایی خاصی درخشیده‌ است. از بخش جنوبی شهرستان زیرآب تا پل ورسک فاصله حدود ۴۵ کیلومتر و تا شهرستان قائم حدود ۸۵ کیلومتر است.

برای رسیدن به پل ورسک، باید محور فیروزکوه را طی کنید. از تهران به سمت جاجرود و گیلاوند حرکت کنید و سپس به شهر فیروزکوه بروید. از این شهر، از روستاهای گدوک و شورآب عبور کنید تا به روستای ورسک برسید و چشم‌انداز زیبای پل ورسک سوادکوه را به تماشا بنشینید.

مسیر دسترسی به پل ورسک سوادکوه از تهران : جاجرود، گیلاوند، فیروزکوه، روستای گدوک، روستای شورآب، روستای ورسک

تاریخچه پل ورسک

پل ورسک در جنگ جهانی دوم نقش حیاتی داشت و به عنوان “پل پیروزی” شناخته می‌شد. این پل و خط‌آهن اهمیت زیادی در جابه‌جایی سریع اسلحه و مهمات بین نیروهای متفقین داشت و از آنجا به عنوان “دالان پارسی” شناخته می‌شد. اگر پل ورسک سوادکوه و خط‌آهن ایران ساخته نمی‌شد، نتیجه‌ی جنگ جهانی دوم ممکن بود متفاوت باشد و جهان تحت حکومت نئونازی‌ها و طرفداران هیتلر قرار می‌گرفت. وزیر طرق (راه) آن زمان، محمد سجادی، اهمیت استراتژیک پل ورسک را تأکید کرده بود و حاکمان ایران به همین دلیل بر روی حفظ این پل و راه‌آهن تأکید داشتند.

علت شناخته شدن پل ورسک با نام دالان پارسی: به دلیل اهمیت فراوان در جابه جایی سریع اسلحه  مهمات بین نیروهای متفقین

علت نام گذاری پل ورسک

نام “ورسک” اشتباهاً با نام روستای اطراف پل گرفته نشده است؛ بلکه طبق روایت معتبرتر، این نام از یک درختچه به نام “ورس” در نزدیکی پل گرفته شده است. بنابراین، پل و روستای نزدیک به آن با نام ورسک شناخته شدند. در تاریخ ۲۳ تیر سال ۱۳۲۴، نام این پل به پل پیروزی تغییر داده شد.

دلیل نامگذاری پل ورسک سوادکوه: از نام یک درختچه به نام ورس که در اطراف پل بود گرفته شده است.

سازنده پل ورسک

در سال ۱۳۰۵، مجلس شورای ملی طرح احداث راه‌آهن سراسری ایران را تصویب کرد. این طرح به‌وسیله شرکت دانمارکی “کامپساکس” به اجرا درآمد و پل ورسک سوادکوه در این طرح بخشی از خط راه‌آهن شمال و جنوب ایران را به هم متصل کرد. طراحی هوشمندانه اتریشی به نام “لادیسلاوس فون رابسویچ” در ساخت این پل نقش داشت. هانس اتو نا‌تر، نابغه ریاضی و پل‌سازی، همچنین در محاسبات پل ورسک نقش برجسته‌ای داشت. پروژه‌ی ساخت پل ورسک سوادکوه با هزینه‌ی بالغ بر دو میلیون و ۶۰۰ هزار ریال انجام شد.

طراح و مدیر محاسبات و اجرای طرح پا ورسک: لادیسلاوس فون رابسویچ، هانس اتو نا‌تر، شرکت دانمارکی “کامپساکس” 

مراحل ساخت پل ورسک

در سال ۱۳۱۳، با تصویب طرح احداث راه‌آهن سراسری ایران توسط مجلس شورای ملی، مهندسان برجسته اروپایی برای نقشه‌برداری و طراحی مسیر خط‌آهن به منطقه فراخوانده شدند. این خط‌آهن از روستای عباس‌آباد (ورسک) عبور می‌کرد و اولین طرح مسیر از روستای ورسک و کوهستان البرز به طرف تونل گدوک بود؛ اما به دلیل شیب تند مسیر، این طرح منتفی شد. بنابراین، مهندسان مسیر را به‌صورت سه پله‌ای طراحی کردند تا شیب حرکت قطار در گردنه‌های کوه‌های البرز برطرف شود، که به عنوان “سه خط طلا” شناخته می‌شود.

برای عبور از دره عمیق ورسک، یک پل نیز باید ساخته می‌شد. این پل با دستگاه‌های ساده‌تر از امروزی، شامل دریل‌های دستی و دینامیت، ساخته شد. دو پایه داربستی در ابتدا برای احداث پایه‌های پل استفاده شدند. قالب دال قوسی نیز تحت عملیاتی برای ساخت اجرا شد.

یکی از اقدامات هوشمندانه در ساخت پل ورسک سوادکوه، احداث تونلی زیر رودخانه ورسک بود تا پل در برابر طغیان احتمالی رودخانه محافظت شود. سپس به کمک کابل‌ها مصالح و قطعات پیش‌ساخته از یک طرف کوه به طرف دیگر انتقال داده شدند.

ساخت پل ورسک کمتر از دو سال طول کشید و در سال ۱۳۱۵ به پایان رسید. رضا شاه در روز پنجم اردیبهشت ۱۳۱۵ پل ورسک را به طول ۸۶ متر و با ۱۰ دهانه کوچک و یک دهانه بزرگ، با حضور در محل افتتاح کرد. وی از جلوی پل همراه با خانواده‌اش رد شد تا از استحکام پل اطمینان حاصل کند.

ویژگی پل ورسک : پل ورسک شامل 10 دهانه کوچک و 1 دهانه بزرگ و طول 86 متر است.

مصالح پل ورسک

پل ورسک سوادکوه، با استفاده از ملات غیرمسلح شامل سیمان، ملات، آجر و شن شسته‌شده به جای فولاد و سازه‌های فلزی، یک شاهکار معماری است که با زیبایی و استحکام خاص خود، برای بیش از هشتاد سال، بر فراز دره‌ای عمیق ایستاده است. این سازه منحصر به فرد نشانگر تعهد و دانش سازندگان خود است و با اطمینان تضمین شده است که برای ۷۰ سال پابرجا خواهد بود. این ابداع بی‌نظیر به کاهش هزینه‌های ساخت پل کمک کرده و اثبات می‌کند که با استفاده از مصالح ساده و هوشمندانه، می‌توان سازه‌هایی با عمر طولانی و زیبایی بی‌نظیر ایجاد کرد.

مصالح مورد استفاده در ساخت پل ورسک سوادکوه: ملات غیرمسلح شامل سیمان، ملات، آجر و شن شسته‌شده 

جاذبه های اطراف پل ورسک

• آبشار ورسک
• گردنه گدوک
• روستای شوراب
• روستای دوگل
• پل شاه‌عباسی
• چشمه گتوسرون